Ngoài những kiến thức chuyên môn, một nhà môi giới chứng khoán chỉ có thể thực hiện thành công hoạt động môi giới của mình nếu biết và hình dung trước những rủi ro sẽ gặp phải cũng như có những biện pháp để quản lý rủi ro. Thị trường chứng khoán đã ra đời hàng trăm năm nay, cùng với đó là sự xuất hiện của các nhà môi giới chứng khoán. Hoạt động của các nhà môi giới chứng đã đóng phân quan trọng vào tính “sôi động của thị trường”. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể trở thành nhà môi giới chứng khoán và có những hoạt động môi giới chứng khoán thành công đem lại những khoản lợi nhuận lớn.
Ngoài những kiến thức chuyên môn, một nhà môi giới chứng khoán chỉ có thể thực hiện thành công hoạt động môi giới của mình nếu biết và hình dung trước những rủi ro sẽ gặp phải cũng như có những biện pháp để quản lý rủi ro.
Trong quá trình thực hiện hoạt động môi giới mua bán chứng khoán, công ty chứng khoán sẽ phải đối mặt cũng như phải tìm cách phòng tránh nhiều loại rủi ro. Để các nhà môi giới chứng khoán hình dung rõ hơn về những khó khăn trong quá trình kinh doanh của mình, xin giới thiệu một số loại rủi ro và phương pháp quản lý rủi ro trong hoạt động môi giới chứng khoán.
1. Những loại rủi ro trong hoạt động môi giới chứng khoán
Rủi ro về luật pháp
Một nhà đầu tư của Mỹ lý kết hợp đồng mua bán cổ phiếu với một Công ty chứng khoán AZC. Trong Hợp đồng có không ghi thời hạn thanh toán. Hợp đồng đã ký kết giữa các bên, công ty chứng khoán AZC đã giao cổ phiếu cho nhà đầu tư, nhưng nhà đầu tư kia đã không trả tiền, và viện cớ là hợp đồng chưa có quy định thời hạn thanh toán do đó chưa có cơ sở để nhà đầu tư trả tiền ngay.
Công việc môi giới có liên quan đến khách hàng và các tổ chức liên quan như công ty chứng khoán, Sở giao dịch chứng khoán, ngân hàng chỉ định thanh toán... do vậy đòi hỏi sự chính xác trong việc tuân thủ luật pháp về chứng khoán, thị trường chứng khoán và các luật lệ liên quan khác. Những rủi ro này có thể phát sinh từ những văn bản như: Hợp đồng mua bán chứng khoán; Hồ sơ thanh toán tiền mua bán chứng khoán; Hồ sơ chuyển giao chứng khoán; Các giấy tờ cá nhân của khách hàng...
Rủi ro về đối tác kinh doanh
Hai công ty chứng khoán của Anh là Kihas và Seca Lamas có hoạt động kinh doanh với nhau. Nhưng trong quá trình hoạt động kinh doanh khi xảy ra tranh chấp giữa hai bên thì sẽ rất khó giải quyết bởi cả hai công ty không là thành viên của Sở giao dịch chứng khoán, cơ chế giải quyết tranh chấp theo quy định của Sở giao dịch chứng khoán sẽ không được áp dụng. Do đó, hai bên sẽ phải nhờ đến toà án với những thủ tục rất rắc rối và phức tạp.
Rủi ro về thanh toán giữa 2 nhà môi giới với nhau sẽ được giảm thiểu nếu họ đều là thành viên của Sở Giao dịch chứng khoán.
Rủi ro về thanh toán giữa nhà môi giới và khách hàng cũng gần như bị loại trừ do quy định khách hàng khi muốn đặt lệnh mua bán phải ký quỹ trước 100% tiền hoặc chứng khoán.
Rủi ro thị trường
Rủi ro về thị trường bao gồm rủi ro về giá cả lên xuống và rủi ro về tính thanh khoản trong giao dịch của chứng khoán.
Rủi ro về giá cả lên xuống có thể phát sinh khi khách hàng tiến hành mua chứng khoán và giá chứng khoán đó bị giảm xuống. Đối với khách hàng cá nhân, do đã có quy định ký quỹ nên không ảnh hưởng tới công ty chứng khoán, nhng nếu họ thua lỗ nhiều, uy tín công ty bị ảnh hưởng.
Rủi ro thanh khoản phát sinh khi khách hàng thế chấp chứng khoán để mua chứng khoán khác. Khách hàng có thể sẽ không bán được chứng khoán thế chấp trong thời gian quy định hoặc sẽ không chịu thanh toán tiền cho số chứng khoán đã mua.
Rủi ro về hoạt động
Rủi ro về hoạt động là những sai sót trong quá trình tác nghiệp hàng ngày của công ty liên quan đến công việt mua bán như thực hiện lệnh thanh toán, ký quỹ.
2. Quản lý rủi ro
Những nhà môi giới chứng khoán giỏi luôn lường trước những rủi ro để từ đó đề ra những biện pháp hữu hiệu hạn chế rủi ro. Chỉ có như vậy họ mới tránh phải mất những khoản tiền không đáng mất.
Quản lý rủi ro về luật pháp
Kiểm tra lại tính đúng đắn, hoàn chỉnh của các văn bản trước khi đem ra áp dụng. Việc này tốt nhất là thông qua một tổ chức tư vấn pháp luật có uy tín.
Các giấy tờ cá nhân của khách hàng phải được khách hàng xác nhận tính chính xác và đầy đủ.
Hồ sơ phải chính xác và cập nhật thường xuyên.
Quản lý rủi ro đối các kinh doanh
Tiến hành phân cấp xét duyệt hạn ngạch giao dịch một cách cụ thể.
Xây dựng quy trình rõ ràng, chặt chẽ cho các bước mở tài khoản giao dịch như kiểm tra hồ sơ, xin ý kiến cấp có trách nhiệm, đánh giá tình hình tài chính của khách hàng.
Theo dõi giám sát việc sử dụng hạn ngạch giao dịch đã được duyệt.
Hàng năm đánh giá và quy định lại hạn ngạch giao dịch.
Quản lý rủi ro thị trường
Có các quy định phù hợp về tổng số hạn ngạch giao dịch, hạn chế mức thua lỗ cụ thể.
Đặt mức an toàn cho mỗi loại cổ phiếu.
Quy định về phương pháp giám sát, đặt ra các quy định về ngưỡng rủi ro phải thông báo hoặc qua xét duyệt.
Quản lý rủi ro về hoạt động
Quy định về hệ thống tác nghiệp rõ ràng, trong đó nêu rõ những nghiệp vụ nào phải tuyệt đối tuân thủ theo các bước đã đề ra.
Thiết lập quy trình luân chuyển, giải quyết hồ sơ, tài liệu chứng từ một cách chặt chẽ, nhất là trong khâu thanh toán tiền và nhận chuyển giao chứng khoán.
Có hệ thống kiểm tra lại tính chính xác của việc truyền lệnh mua bán và hệ thống phân cấp thẩm quyền rõ ràng, hợp lý.
Có hệ thống báo cáo tốt.